گسترش فنآوری و ورود انواع وسایل ارتباط جمعی در میان خانوادهها، ارزشهای اجتماعی آنان را تحت تأثیر قرار داده و موجب تغییراتی در رفتار و گفتمان افرادخانواده شده است؛ از جمله مهمترین این فنآوریها دسترسی آسان به اینترنت است که علاوه بر داشتن نقاط قوت، از ضعفهایی نیز برخوردار است. خانواده، خشت بنای جامعه، کانون اصلی حفظ سنتها، هنجارها و ارزشهای اجتماعی است؛ همچنین، شالوده استوار پیوندهای اجتماعی، روابط خویشاوندی و کانونی برای بروز و ظهور عواطف انسانی به شمار میرود. امروزه در فنآوری اطلاعات و ارتباطات، انقاب شگرفی به وجود آمده است. جان فیدر این انقاب را در جهان و در زندگی انسانهای روی کره زمین مؤثر میداند که مبتنی بر رایانه و دارای آثار گسترده اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است؛ یعنی از سویی طلاعات را به کالای تجاری و سودآور بدل کرده که مالکیت آن باعث قدرت میشود و از سوی دیگر در شخصیت و هویت انسانها آثار ماندگاری بر جای میگذارد (یانگ[1]، ۲۰۱۱).
از جمله مسائلی که در انسجام خانواده مورد بررسی قرار میگیرد، پایداری، روابط صمیمی افراد با یکدیگر، با اعضای خانواده و ارتباط داشتن با آنان است. امروزه مسائل بسیاری با توجه به رشد فناوری، خانوادهها را تحت تأثیر قرار داده است، وسایل ارتباطی نوین که با هجوم بیامان در خانهها راه یافته است، فاصله قابل توجهی بین افراد بوجود آورده است.این فاصله و شکاف با دورساختن اعضای خانواده موجب کاهش انسجام در روابط خانواده شده است.
پایان نامه تاثیر فضای مجازی بر روابط درون خانواده
با تغییر بافت خانواده از شیوه سنتی به مدرن و تبدیل خانواده های گسترده به هستهای، وجود فناوریهای جدید،سبک و سیاق زندگی افراد نیز تغییر اساسی پیدا کرده است. نظم و انسجام در خانواده دچار شتابزدگیهای زندگی ماشینی شده است و افراد به دلیل مشغله های زیاد، فرصت کافی برای یکدیگر ندارند و با هجوم زندگی آپارتمانی و مدرنیزه در شهرها، فرصتی برای گذران اوقات فراغت نمانده است، از این رو بهترین وسیله برای سرگرمی استفاده از فضای مجازی شده است و این فضا بیش از آن که یک شبکه ارتباطی باشند و میزان ارتباط با افراد دیگر را افزایش دهد، بر فردگرایی و انزواطلبی افراد تأثیرگذار بودهاند، فردگرایی در درون خانواده در حال شکلگیری و خانواده اولین واحد اجتماعی است (آیمن، ۲۰۱۷).
بر طبق «نظریه‌ی کنش متقابل نمادین» بلومر این که انسانها براساس معنایی که به هرگونه روالی نسبت می‌دهند، دست به عمل می‌زنند چارچوبی از روابط متقابل میان افراد در کنش به فضای مجازی در روابط افراد خانواده است. در این مرحله روالی که فرد طی میکند بستگی به تفسیری خواهد داشت که او از موقعیت فضای مجازی دارد. اگر وجود فضای مجازی را بیهوده و برای روابط خانوادگی خود خطرناک بداند، احتمالاً تصمیم میگیرد خود را به مخاطره نیندازد و به سراغ آن نرود. اما تفسیر کاملاً متفاوت از موقعیت فضای مجازی و نفی عمل آگاهانه آن به لحاظ اخلاقی منجر به تسری دادن رفتارهای مجازی به جای واقعیت های درون خانوادگی میشود.
اما از آنجا که معانی در خلال کنش متقابل اجتماعی با دیگران تکوین می‌یابند. بنابراین، کسی روابط درون خانوادگی را قربانی فضای مجازی میکند، از جانب کسی که مشوق چنین رفتارهایی‌اند، مورد تاکید به شمار می‌آید، در حالی که کسی که تلاش ارتباطات مجازی را بیهوده بداند، از جانب کسانی که چنین اعمالی را بی احتیاطی می‌دانند، فردی حسابگر و عاقل تلقی میشود. براساس این کنشها، افراد هر چه را که دیگر اعضای خانواده می‌گویند خود به خود نمی‌پذیرند. آنان به ارزیابی مجدد دانسته‌ها و تجربیات خود در فضای مجازی ادامه می‌دهند و از این طریق می‌توانند دریافت‌های خود را از رویدادها بازسازی کنند و روال «طبیعی» کنش خانوادگی خود را شانسی تعیین کنند.
پایان نامه تاثیر فضای مجازی بر روابط درون خانواده
اما بر اساس نظریات گافمن کنشهای خانوادگی افراد در ارتباط با فضای مجازی، انسانها را به بازیگرانی تبدیل میکند که در محیط‌های اجتماعی با استفاده از لوازم صحنه (آرایش صحنه) و برای جلب رضایت مخاطبان خود، به ایفای نقش مجازی می‌پردازند. به تعبیر گافمن، «فردی که به ایفای نقش در فضای مجازی می‌پردازد، به طور ضمنی از بینندگان می‌خواهد تا بازی او را، که مقابل آنها اجرا شده است، جدی بگیرند.
از بینندگان خواسته شده است که باور کنند شخصیتی را که در فضای مجازی پیش رو دارند، فاقد همان ویژگی‌هایی است که نشان می‌دهد و نقشی را که اجرا میکند تأثیراتی را خواهد داشت که در فضای مجازی فاقد آن است، و به طور کلی، همه چیز همان طور که ظاهراً باید باشند، نیست. کاربرد این مفاهیم در زندگی کنونی و آتی و ارتباط این مفاهیم با زندگی مجازی بی شمار است. در همه‌ی موارد، بازیگر با اجرای نقش‌اش در جلوی صحنه می‌کوشد اجرای خوبی از خود نشان دهد. در پشت صحنه مجازی ممکن است رفتاری کاملاً متفاوت از فرد سربزند.
همچنین با توجه به نظریات مید تکوین ذهن مجازی و خود پرداخت، محصول طبیعی تعامل ارگانیسم فرد و محیط اجتماعی‌اش است. درون این ساختار زیستی - اجتماعی، شکاف میان تکانه‌های غریزی و عقل با بهرهگیری از زبان پر میشود. از نظر مید، انسانها با دست یافتن به زبان است که از نقش‌های خود در زندگی آگاه می‌شوند. این نقش زبان در فضای مجازی، موجب پیدایش سردی تکوین اجتماعی در انسان میگردد. همچنین هوش افراد در خانواده در فضای مجازی، باعث تکوین ارتباطات درون خانوادگی میشود.